کمتر از سه هفته از اعتراضات علیه مرگ مهسا امینی در ایران می گذرد و در روزهای گذشته ده ها تن از چهره های شناخته شده و مشهور فرهنگی و ورزشی سنگ ها را واکنده و در حمایت از معترضان ایرانی مواضع ضدحکومتی گرفته اند.
آگهیعلی خامنه‌ای در تازه ترین واکنش به اعتراضات پس از مرگ مهسا امینی، موضع‌گیری‌های چهره‌های هنری و ورزشی را کم اهمیت خواند و اعلام کرد که «نباید در مورد آنها حساسیت به خرج داد».
رهبر جمهوری اسلامی ایران گفت: «جامعه هنری و ورزشی ما سالم است و در آن عناصر مؤمن و با شرف کم نیستند و موضعگیری چند نفر، ارزشی ندارد. تطبیق اینکه موضعگیری آنها عناوین مجرمانه دارد یا نه با قوه قضائیه است.»
با این حال، نگاه به تاریخ جمهوری اسلامی نشان می‌دهد که حمایت‌های چهره‌های فرهنگی و ورزشی مشهور یکی از مهم ترین دلایل گسترش دیدگاههای فرهنگی این نظام در ۴۴ سال اخیر بوده است.
بر همین اساس نیز یکشنبه گذشته در حالی که بسیاری از نخبگان دانشجوی ایران در دانشگاه شریف محبوس و سرکوب شدند، وزیر ارشاد با گروهی از بازیگران و هنرمندان ایرانی از جمله اسماعیل خلج، جلیل فرجاد، عنایت بخشی، رضا فیاضی، کاظم هژیرآزاد، اصغر همت، جمشید جهان‌زاده دیدار و گفتگو کرد و اغلب رسانههای حکومتی نیز تصاویری از این دیدار را منتشر کردند.
علاوه بر این، واکنش حامیان حکومت از جمله رسانههای دولتی به اعلام حمایت برخی چهره‌های فرهنگی و ورزشی از اعتراضات مردمی پس از مرگ مهسا امینی نیز نشان می‌دهد که اتفاقا سخنان و واکنش‌های «سلبریتی‌ها» برای جمهوری اسلامی بسیار اهمیت دارد که عدم پخش بازی فوتبال بایرلورکوزن و پورتوی پرتغال نیز دلیل دیگری برای اثبات این ادعاست.
صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران بدون اعلام قبلی این بازی را از جدول پخش مسابقات حذف کرد. این در حالی است که دو ستاره تیم ملی فوتبال ایران، سردار آزمون و مهدی طارمی، از دو باشگاه لورکوزن و پورتو قرار بود در مقابل هم قرار بگیرند. گفته می‌شود که تنها دلیل حذف این مسابقه از کنداکتور شبکه ورزش، ترس و واهمه از شعارهای دور زمین و تماشاگران ایرانی حاضر در ورزشگاه بوده است.
سینماگران در صف اول واکنش‌های ضدحکومتی
یکی از اولین پیامدهای جنبش اعتراضی که با مرگ مهسا امینی آغاز شد را می‌توان جدا شدن بسیاری از چهره‌های سرشناس صنعت سینما و تلویزیون داخل کشور از حکومت دانست.
یکی از اولین هنرمندان سرشناسی که به مرگ مهسا امینی و سرکوب معترضان واکنش نشان داد، مهران مدیری کارگردان و بازیگر و مجری سرشناس بود. وی در ویدئویی که در ۳۰ شهریور منتشر کرد «شرایط جامعه را حاوی روزهای پر از خشم، بغض و اشک» خواند و از مسئولان حکومتی خواست با مردم «با خشونت» برخورد نکنند.
در بخش دیگری از این سخنان، مهران مدیری که سالهاست متهم به همکاری با حکومت ایران و دریافت پاداش و بودجه‌های نجومی است از مسئولان صداوسیما خواست دیگر حتی یک فریم از کارها و تصویرش در برنامه‌های تلویزیونی پخش نکنند.
سخنان مهران مدیری با واکنش تند مدیران صدا و سیما مواجه شد. از جمله علیرضا قزوه، شاعر نزدیک به حکومت ایران که مدیرکل دفتر موسیقی صداوسیما است در توییتر با «آقای برره» خواندن مهران مدیری گفت که این کارگردان تاکنون ۳۰ میلیارد تومان بابت برنامه «دورهمی» دریافت کرده است.
یک هفته بعد از سخنان مهران مدیری، برخی خبرگزاری‌های نزدیک به حکومت اعلام کردند که خروج او از کشور ممنوع و علیه مدیری پرونده‌ای قضایی تشکیل شده است که این اخبار هیچگاه تایید نشد.
مسعود کیمیایی، سازنده فیلم‌های قیصر و گوزن‌ها (دو فیلم ماندگار پیش از انقلاب ایران) نیز با انتشار ویدئویی از خود، ضمن انتقاد از دستگاه حاکمیت به دیگر سینماگران هشدار داد تا هرچه «سریع‌تر موضع خود در قبال جنبش اعتراضی ایران را مشخص کنند».
کارگردان فیلم «سفر سنگ» که چند ماه قبل از سرنگونی رژیم پهلوی ساخته شد و به گفته بسیاری از تحلیلگران وقوع انقلاب سال ۱۳۵۷ را پیش‌بینی کرده بود، وضعیت این روزهای ایران را «روزگار باروت» خواند.
در بخش دیگری از سخنان مسعود کیمیایی، او بدون اشاره مستقیم به هنرمندانی که در سال‌های اخیر با واکنش‌هایشان سعی کرده‌اند «نه سیخ بسوزد و نه کباب» و با انتقاد از «وسط بازان» گفت: «از یاد نبرید آن وسط باد بدبویی می‌وزد.»
به جز مردان فیلمساز و فعال در عرصه سینما و تلویزیون، زنان بازیگر نیز نسبت به جنبشی که یکی از مهم‌ترین شعارهایش «زن، زندگی، آزادی» است واکنش‌های مهمی نشان دادند.
یکی از اثرگذارترین واکنش‌ها مربوط به کتایون ریاحی بود. او علاوه بر انتقاد از مساله حجاب اجباری و حضور بدون حجاب در ویدئوهایش، با دو شبکه تلویزیونی فارسی زبان در خارج ایران نیز مصاحبه کرد و با صراحتی کم‌سابقه کلیات نظام و حاکمیت در جمهوری اسلامی ایران را از تهران زیر سوال برد.
در روزهای گذشته اعلام شد که کتایون ریاحی به دلیل تحت فشار قرار گرفتن از سوی نهادهای اطلاعاتی و امنیتی، مخفیانه زندگی می‌کند؛ خبرها و گزارشهایی که هیچگاه تایید نشدند.
به جز کتایون ریاحی، بازیگران زن دیگری نیز در اعتراض به مرگ مهسا امینی و در حمایت از اعتراضات ایران روسری‌ها را از سر درآورده و ویدئوهایی در شبکه‌های اجتماعی از خود منتشر کردند.
آگهیاز جمله آنها می توان به شبنم فرشادجو، مقیم کانادا و شراره دولت‌آبادی، معصومه قاسمی‌پور، شیوا ابراهیمی، مریم بوبانی، آناهیتا همتی، مریم پالیزبان، پگاه آهنگرانی و آبان عسگری، بازیگر سریال محبوب یاغی اشاره کرد.
به نوعی «کشف حجاب کردن» کارگردانان و بازیگران و چهره های فرهنگی با واکنش شدید وزیر ارشاد مواجه شد.
وی صراحتا گفت که بازیگران و فعالان سینمایی که «کشف حجاب کرده اند باید بدنبال شغل دیگری بگردند.» محمدمهدی اسماعیلی بااین سخنان قصد داشت هنرمندانی که کشف حجاب کرده اند را مورد حمله و خطاب قراردهد.
کتایون ریاحی هم در پاسخ به وزیر در اینستاگرام خود نوشت «بهتر است که خود آقای اسماعیلی به دنبال شغل آبرومند دیگری باشند.»
حامد بهداد یکی از ستاره های سینمای ایران هم با انتشار متنی در صفحه اینستاگرام خود با اشاره به این که نسل دهه هفتاد و هشتاد خورشیدی مثل گذشته ترسو نیست، از آنها و هنرمندانی که کشف حجاب کرده بودند، حمایت کرد و سپس نوشت: «خدا را قسم می‌دهم که هرچه زودتر شاهد مرگ وزیری چون شما باشیم.»
آگهیاما در واکنش مهم دیگر، وحید جلیلوند، کارگردانی که از آخرین فیلم او «شب، داخلی، دیوار» در فستیوال فیلم ونیز تقدیر شده بود وزیر ارشاد جمهوری اسلامی را «گروگان گیر فرهنگی» خواند و اعلام کرد که از این پس نه خود و نه برادرش فیلمی نمی سازند و فیلم در دست تهیه خود را برای دریافت مجوز به وزارتخانه ارشاد نمی فرستند. فیلم «شب، داخلی، دیوار» هم برشی است از اعتراضات مرگبار آبان ۹۸.
در سویی دیگر شناخته شده ترین کارگردان زنده سینمای ایران، اصغر فرهادی در حالی که هنوز خبر مرگ مهسا امینی قطعی نشده بود روی صفحه اینستاگرام خود نوشت که «همه ما در این جنایت شریک هستیم.»
البته این سخنان دارنده دو جایزه اسکار، با واکنش شدید کاربران اجتماعی مواجه شد. کاربرانی که معتقدند مردم ایران در این جنایت تقصیری ندارند و همه مسئولیت متوجه حکومت ایران است.
یک هفته بعد و در روز دوم مهر اصغر فرهادی ویدئویی از خود منتشر کرد و به زبان انگلیسی از هنرمندان و روشنفکران جهان خواست با «مطالبات به حق مردم ایران» همراهی و اعلام همبستگی کنند.
فهرست سینماگران و فعالان هنری که به مرگ مهسا امینی اعتراض کرده و حکومت را مسئول مرگ وی دانسته اند طولانی است.
آگهیدر این فهرست نام هایی چون ترانه علیدوستی، باران کوثری، دیه تهرانی، هانیه توسلی، ویشکا آسایش، حمید فرخ‌نژاد، امیر جعفری، نوید محمدزاده، مانی حقیقی، شیلا خداداد، سحر دولتشاهی، مونا فرجاد، فرشته حسینی، سیامک انصاری، و محمد بحرانی دیده می شود.
به راحتی می توان گفت که در دو دهه اخیر که شاهد اعتراضات ضد حکومتی، از جنبش سبز گرفته تا کشتار آبان ۱۳۹۸ و اعتراضات به گرانی بنزین، بوده ایم هیچ گاه تا این اندازه هنرمندان واکنش های تند و قاطعانه ضدحکومتی نگرفته اند.
این در حالی است که در سال های اخیر بسیاری از همین بازیگران و کارگردانان در فیلم و سریال هایی حضور داشته اند که نهادهای امنیتی و نظامی سرمایه گذار و تهیه کننده آن بوده اند و یا اینکه سرمایه گذارانی مانند «سریال شهرزاد» با نقش آفرینی ترانه علیدوستی که متهم به اختلاس میلیاردی شده اند.
این واکنش ها نشان می دهد که جمهوری اسلامی یکی از مهم ترین پایه های فرهنگی که اعتباری برای حکومت اسلامی در داخل و خارج از کشور است را با ادامه اعتراضات به مرگ مهسا امینی بیش از پیش از دست می دهد.
بسیاری از این بازیگران و کارگردانان سریال ها و فیلم هایی که امروز معترض به وضع موجود شده اند در فیلمها و سریال هایی حضور دارند که امروز بروی پرده سینماها و یا شبکه های خانگی به نمایش در می آیند و هرگونه ممنوع التصویری این افراد می توان هزینه زیادی را به سرمایه گذاران نهادهای امنیتی این فیلم ها و سریال‌ها تحمیل می کند.
آگهیبه جز سینماگران، چهره های شناخته شده ای در صحنه موسیقی ایران نیز به مرگ مهسا امینی اعتراض کردند از جمله کیهان کلهر و علیزاده، دو اسطوره موسیقی سنتی ایران و همایون شجریان.
همایون شجریان در بحبوحه اعتراضات پس از مرگ مهسا امینی کنسرت هایی در استرالیا برگزار کرد و بارها در این کنسرتها به مرگ مهسا امینی اعتراض کرد. البته بسیاری از حامیان همایون شجریان به واکنش های این خواننده خرده گرفتند که «آنچنان که باید و شاید، و همچون پدرش، حکومت گران ایران را مورد نقد قرار نمی دهد.»
در یکی از تازه ترین آنها، واکنش همایون شجریان به سرکوب دانشجویان صنعتی شریف با انتقادهای تند کاربران در شبکه های اجتماعی مواجه شد.
زانیار و سیروان خسروی دو ترانه سرا و خواننده محبوب موسیقی پاپ ایرانی هم نسبت به این اعتراضات واکنش داشتند و حکومت را مورد سرزنش قرار دادند.
پس از این واکنش ها گفته شد که این دو برادر در بازداشت ماموران امنیتی هستند. با این حال دو روز پیش خبرگزاری حکومتی تسنیم از قول سیروان خسروی اعلام کرد که نه بازداشتی و نه زندانی در کار نبوده است.
آگهیورزشکارانی که در «کنار مردم خود می مانند»
به جز هنرمندان که در سه هفته اخیر نسبت به مرگ مهسا امینی و خشونت های حکومتی واکنش نشان داده اند نام برخی از ورزشکاران محبوب بیشتر از بقیه شنیده شد. علی کریمی، حسین ماهینی و وریا غفوری.
علی کریمی که تقریبا روزی نبوده که در سه هفته اخیر در توییتر و اینستاگرام خود حکومت جمهوری اسلامی را به زیر سوال نبرده باشد. او در یکی از آخرین توییت هایش در واکنش به قطع و فیلترکردن اینترنت نوشت:
«کاش فقرو فیلتر میکردین، کاش شرمندگی پدر پیش بچه‌هاشو فیلتر میکردین، کاش اشک یتیم رو فیلتر میکردین، کاش بیکاری جوونای تحصیل کرده و اعتیاد فیلتر میشد، کاش مهاجرت نخبه‌ها،مهاجرت قهرمانامون فیلتر میشد، کاش اختلاس و رانت بازی فیلتر میشد.»
علی کریمی در پیامی به نظامیان و نیروهای امنیتی که معترضان را سرکوب می کنند در صفحه توییتر خود نوشت:
علی کریمی همچنین در روزهای گذشته مورد حمله و هجمه مقامات جمهوری اسلامی قرارگرفته است. برخی رسانه ها دسترسی به اسنادی داشته اند که نشان می دهد این جادوگر فوتبال ایران به اتهام تشویش اذهان عمومی مورد تعقیب قضایی قرارگرفته است. همچنین گزارشهایی مبنی بر مصادره خانه او در لواسان از سوی مقامات قضایی منتشر شده است. این خبر را یورونیوز نمی تواند تایید کند.
آگهیبه جز کریمی که در ایران زندگی نمی کند، حسین ماهینی و وریا غفوری، دو ستاره پیشین پرسپولیس و استقلال و ساکن ایران انتقادات فراوانی از حکومت در صفحه های اینستاگرام و توییتر خود منتشر کردند. عارف غلامی، دفاع راست استقلال تهران پس از بازداشت حسین ماهینی نوشت به «سلامتی دفاع راستی که نتونست وسط بازی کنه».
حسین ماهینی در همین زمینه در همان روزهای اول اعتراض علیه مرگ مهسا امینی، بازداشت شد و امروز چهارشنبه آزاد شد. چندین بار گفته شد که وریا غفوری، کاپیتان پیشین کرد استقلال و ستاره کنونی فولاد اهواز، هم در روزهای گذشته بدلیل واکنش هایش بازداشت شده که البته بارها توسط مقامات و رسانه های حکومتی رد شد.
در فهرست فوتبالیست های همراه با جنبش اعتراضی ایران به جز بازیکنان سرخابی، نام هایی چون محمد خدابنده لو هم بارها شنیده شد. واکنش این بازیکن جوان در اعتراض به حکومت بنوعی بی سابقه بود. این بازیکن فوتبال گل گهر در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «این را در مغزتان فرو کنید جانیان؛ ما ساکنان هزاران ساله این سرزمین‌ایم. ما فردای مغول ها را دیده‌ایم، بر گور شما هم خواهیم ایستاد. ما را نمی‌توانید خفه کنید.»
به جز ستاره های فوتبال ایران، واکنش برخی از چهره های سرشناس رشته های دیگر ورزشی هم کم سابقه بود.
سجاد استکی، سرگروه تیم ملی هندبال ایران در اعتراض به سرکوب معترضان و مرگ مهسا امینی، از تیم ملی خداحافظی کرد.
آگهیاستکی در صفحه اینستاگرامی اش نوشت: «هر بار که برای تیم ملی بازی کردم، با تمام جانم بود چرا که اولین و آخرین دلیل برای پیروزی خوشحالی مردمان سرزمینم بود و هست و حال که در این شرایط مردم سرزمینم مورد بی‌احترامی قرار گرفته‌اند، وظیفه خود می‌دانم که همدلی و همراهی خودم را با آنها اعلام کنم. من به احترام مردان و زنان سرزمینم از تیم ملی ایران برای همیشه خداحافظی می‌کنم.»
آقای استکی یکی از پرافتخارترین بازیکنان تاریخ هندبال ایران است. نایب قهرمان آسیا پیشتر موفق شده است مرد سال هندبال ایران هم باشد.
مجتبی عابدینی، عضو تیم ملی شمشیربازی و مقام چهارم بازیهای المپیک برزیل، در صفحه اینستاگرام خود نوشت:« هربار که برای تیم ملی بازی کردم با تمام جانم بود چرا که اولین و آخرین دلیل برای پیروزی خوشحالی مردمان سرزمینم بود و هست و حال که در این شرایط مردم سرزمینم مورد بی‌احترامی و ضرب و شتم قرار گرفته‌اند وظیفه‌ی خود می‌دانم که همدلی و همراهی خودم را با آنها اعلام کنم .من به احترام زنان و مردان سرزمینم از تیم ملی ایران برای همیشه خداحافظی کنم .»
مجتبی عابدینی پرافتخارترین شمشیرباز تاریخ ایران است.
رسول خادم، قهرمان کشتی جهان و المپیک، در پست جدید اینستاگرام به حمایت از ورزشکارانی ازجمله علی کریمی، حسین ماهینی و وریا غفوری پرداخت و نوشت که از این ورزشکاران حمایت می کند. رئیس پیشین فدراسیون کشتی و یکی از پرافتخارترین کشتی گیران سنگین وزن تاریخ ایران است، گفت که «باید خوشحال باشیم که قهرمانان ملی، در مشکلات و اعتراضات مردم در کنار آنها می‌ایستند.آنها به وظیفه ملی و مسئولیت اجتماعی خود عمل می‌کنند!»
آگهیبسیاری از زنان ورزشکار عضو سابق و حال حاضر تیم های ملی نیز به مرگ مهسا امینی واکنش نشان دادند و برخی نیز در این رابطه کشف حجاب کردند.
در یکی از تازه ترین واکنش ها سودابه باقرپور، عضو تیم ملی والیبال ایران در واکنش به کشته شدن مهسا امینی نوشت: « در اولین مسابقات آسیایی مسئولان به ما گفتند شما فقط نماینده جمهوری اسلامی هستید. گفتند که برای ما مقام مهم نیست و شما باید به دنیا بگویید زن مسلمان می تواند در صحنه باشد.»
امیرحسین صادقی تحلیلگر فوتبال و بازیکن پیشین استقلال در اینستاگرامش نوشت: «خوش بحال مسافرکش های میدان آزادی آزادانه فریاد می زنند آزادی آزادی… و عابران خسته می پرسند آزادی چند؟ . من عابری را دیده ام که از راننده سوال پرسید: آزادی کجاست و راننده می گوید: رد کردی، آزادی قبل از انقلاب بود.»
مهرداد محمدی بازیکن تیم السیلیه هم در حمایت از اعتراضات مردم با اشاره به حمله نیروهای امنیتی در زمان تمرین او با برادرش، به خاطر پوشیدن شورت ورزشی در مکان عمومی نوشت: «همون روز متوجه شدیم که در چه کشوری و با چه افکاری زندگی می کنیم. تاریخ ثابت کرده نه ظلم باقی می‌مونه و نه ظالم.»
مهرداد و میلاد محمدی هر دو در مراحل مختلفی به اردوهای تیم ملی فوتبال ایران دعوت شده اند.
آگهیعلی دایی یکی از بزگترین اسطوره های فوتبال ایران هم در صفحه اینستاگرامی خود نوشت: «وطنم ایران یعنی ناموسم، پدر و مادرم، دخترانم و هموطنانم، خواهران و برادران من هستند، تا ابد کنارشان می مانم. به جای سرکوب، خشونت، دستگیری، انگ اغتشاشگر زدن به مردم ایران، مشکلاتشان را حل کنید.»
مهرداد پولادی، بازیکن پیشین تیم ملی فوتبال ایران نیز در توئیتی حمایت خود از اعتراضات سراسری را اعلام کرد و با اشاره به قتل ندا آقا سلطان، جان باخته اعتراضات سال ۸۸، نوید افکاری و مهسا امینی گفت: «ما آزاد خواهیم شد و خورشید شاخه هایش را بر ما خواهد گسترد. شک نکن چرا که پرچم آزادی ما را نداها و نویدها و مهساها به اهتزاز در آورده‌اند.»
امیرارسلان مطهری، مهاجم مطرح آبی پوشان پایتخت در انتقاد به مرگ مهسا امینی و سرکوب معترضان در یک استوری اینستاگرامی نوشت:«چرا می زنی؟ این‌ها مردم ایران هستند با دست خالی.»
او در ادامه با اشاره به اینکه مردم فقط حرف دارند، در ادامه نوشت: «به جای زدن، گوش کن به حرفشون. دنبال جنگ نیستن، دنبال حقوق عادی خودشون هستند.»
یکی از جالب ترین واکنش ها را هم کریم باقری، یکی از بهترین هافبک دفاعی های تاریخ فوتبال ایران و مربی تیم ملی و تیم پرسپولیس داشت.
آگهیاو در توییتی در حمایت از علی کریمی و در پاسخ به سخنان حسن عباسی که علیه «جادوگر پیشین تیم ملی فوتبال» ایران حرف زده بود، نوشت: «علی کریمی نه خائن است نه وطن فروش، بلکه یک میهن پرست باشرف است. قابل توجه مردک پاچه‌خوار که می‌خواست کاخ سفید را حسینیه کند. ما بخاطر رفتن امثال تو به خیابان ها آمدیم. شماها برای این مردم چه کرده‌اید، جز حرف بیهوده؟»
نهایتا در تازه ترین واکنش ها مهدی مهدوی کیا، سرمربی تیم امید جمهوری اسلامی در اعتراض به سرکوب شدید معترضان به مرگ مهسا امینی، از سمت خود استعفا داد.
آمارها نشان می دهند دست کم ۱۰۰ نفر از چهره های مشهور و شناخته شده فرهنگی ورزشی در روزهای گذشته از اعتراضات ضدحکومتی علنا حمایت کرده اند. هر اندازه جنبش اعتراضی و ضدحکومتی ایران ادامه پیدا کند بیشتر شاهد جدا شدن افراد مشهور از حکومت جمهوری اسلامی هستیم.