اعتراضات سراسری در ایران و واکنش برخی چهره‌های سینمایی به بازداشت و یا احضار تعدادی از آنها به مراجع قضایی منجر شد.
آگهیبرخی زنان سینماگر در رویدادهای مختلف بدون حجاب حاضر شدند تا با این روش به مساله «حجاب اجباری» که پس از انقلاب اسلامی ۵۷ در ایران اجرایی شد، اعتراض کنند. اعتراضی که هزینه‌های قضایی برای برخی از آنها به دنبال داشت.
پس از جان باختن مهسا امینی در ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ و به دنبال آن شروع اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» در ایران، تعدادی از بازیگران زن سینما به مساله حجاب اجباری واکنش نشان دادند.
مهسا امینی، دختر ۲۲ ساله اهل سقز در جریان برخورد نیروی انتظامی با آن چه «بد حجابی» گفته می‌شود، جان خود را در زمان بازداشت از سوی گشت ارشاد از دست داد.
در نظر گرفتن آیین‌نامه‌های مربوط به حجاب اجباری چه در سینما و تئاتر و چه در تلویزیون ایران موضوعی سختگیرانه بوده که در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی ۵۷ اعمال شده است.
دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های سختگیرانه
اعمال این دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های سختگیرانه با هدف حذف زنان معترض به حجاب اجباری از دستگاه‌ها و نهادهای دولتی آغاز و به شکل‌گیری سازمان حراست و گزینش در تمامی نهادهای دولتی و برخی نهادهای خصوصی رسید.
بدین ترتیب نه تنها زنان مجبور به پوشش اجباری شدند که در برخی نهادها آنها مجبور بودند پوشش سازمانی طراحی شده را لحاظ کرده و از قوانین مرتبط با «عدم آرایش صورت [احضار به حراست و توضیح درباره دلایل استفاده از لوازم آرایشی از جمله ریمل و ماتیک] و مو [پوشاندن تمام مو زیر مقنعه یا روسری]» پیروی کنند.
محدودیت‌های نانوشته از جمله پوشاندن غبغب و گوش زنان
این مساله به ویژه در سینمای ایران مشهود بوده است. سینماگران در ایران برای نخستین بار به برخی محدودیت‌های نانوشته از جمله پوشاندن غبغب و گوش زنان اشاره کردند.
آنها روایت‌هایی از پوشاندن حجم گوش با چسب را اعلام کرده و میترا حجار، بازیگر سینما در ویدیویی نشان داد چطور این کار انجام می‌شود.
با شروع اعتراضات سراسری و به دنبال آن سرکوب شدید معترضان، برخی بازیگران در شبکه‌های اجتماعی خود وضعیت موجود را مورد نقد قرار دادند که در نهایت این اقدام آنها به دریافت احضاریه از سوی نهادهای قضایی منتهی شد.
احضار و بازداشت ترانه علیدوستی و واکنش‌های بین‌المللی
ترانه علیدوستی از جمله بازیگران سرشناس سینمای ایران به دلیل انتشار تصاویر بدون حجاب خود در شبکه‌های اجتماعی به دادسرای اوین احضار و سپس بازداشت شد.
بازداشت خانم علیدوستی واکنش‌های بین‌المللی را به همراه داشت. از جمله جشنواره فیلم کن در فرانسه با انتشار بیانیه‌ای بازداشت او را محکوم کرد: «جشنواره فیلم کن، حمایت کامل خود را از فعالیت‌های مسالمت‌آمیز ترانه علیدوستی در مسیر آزادی و حقوق زنان اعلام می‌کند.»
بازیگران سرشناس از جمله رخشان بنی‌اعتماد، پیمان معادی، آزاده صمدی، سحر دولتشاهی، لیلی رشیدی، مرتضی فرشباف و منیژه حکمت روز یکشنبه ۲۷ آذر در حمایت از او مقابل زندان اوین تجمع کردند. در روز آزادی خانم علیدوستی نیز جمعی از سینماگران در جلوی زندان اوین به استقبال او رفتند.
تشکیل پرونده قضایی برای کتایون ریاحی
کتایون ریاحی از جمله نخستین زنان سینمای ایران بود که پس از شروع اعتراضات سراسری، حجاب از سر برداشت و مدتی را در بازداشت سپری کرد.
کتایون ریاحی، بازیگر سینما و تلویزیون روز بیست‌ونهم آبان با اتهام «انتشار مطالب تحریک‌آمیز در جهت حمایت از اغتشاشات خیابانی و کشف حجاب» برای پاسخگویی به مقام‌های قضائی، احضار و بازداشت شد.
او سپس با قید وثیقه آزاد شد. در جریان رسیدگی به اتهامات خانم ریاحی [چهارشنبه بیست‌ویکم دی‌ماه] در دادگاه انقلاب تهران این بازیگر دچار افت فشار شد و با اورژانس جهت معاینه و درمان به مرکز درمانی منتقل شد.
بر اساس آنچه در جلسه دادگاه عنوان شد، اتهام‌های کتایون ریاحی شامل اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی، تشویش اذهان عمومی و تشویق به فساد بود.
کتایون ریاحی در هجدهم فروردین ۱۴۰۲در مراسم خاکسپاری کیومرث پوراحمد نیز بدون حجاب اجباری حاضر شد. او به دلیل حضور بدون حجاب در این مراسم یک بار دیگر به مراجع قضایی احضار شد.
هنگامه قاضیانی و اجرای پرفورمنس اعتراضی
هنگامه قاضیانی در ویدیویی کوتاه از خود بدون حجاب و با بستن موهایش از پشت که شبیه ویدیوی پربازدید یکی از معترضان بود به اجرای یک پرفورمنس هنری و اعتراضی به مساله حجاب اجباری پرداخت و کمی بعد احضاریه قضایی دریافت کرد. تعداد دیگری از هنرمندان سینما نیز ویدیوهای مشابهی همچون خانم قاضیانی در شبکه‌های اجتماعی منتشر کردند.
آگهیخانم قاضیانی وقتی این ویدیو را در شبکه اجتماعی منتشر می‌کرد، نوشته بود: « شاید این آخرین پست من باشد.»
این بازیگر سینما روز ۲۹ آبان به‌دست نیروهای امنیتی بازداشت و یک هفته بعد با دستور مقام قضایی آزاد شد.
نهادهای امنیتی و قضایی جمهوری اسلامی، هنگامه قاضیانی را به «تبلیغ علیه نظام» و «اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت ملی» متهم کرده بودند.
احضار مهتاب نصیرپور
در این میان مهتاب نصیرپور، بازیگر سرشناس تئاتر و سینمای ایران تصویری از برگه احضار خود به دادسرای ناحیه ۳۳ تهران را در صفحه اینستاگرامش منتشر کرد.
او سه‌شنبه ۲۷ دی به مراجع قضایی احضار شده بود. در برگه احضاریه او علت حضور «جهت دفاع از اتهامات انتسابی» قید شده ذکر شده بود.
آگهی
خانم نصیر پور در جریان اعتراضات سراسری در ایران بارها در نوشته‌های خود در شبکه‌های اجتماعی در حمایت از معترضان سخن گفته بود.
برای نمونه، او پس از اعدام محمد مهدی کرمی و محمد حسینی نوشت: «حالا و در سه کنج عمیق‌ترین خاطرههایم شما نشسته‌اید، تنها. در سلول‌های کوچکی در آخرین شب حیات. در خاطرههایم شما به خاطره‌هایتان پناه برده‌اید.... می‌گویید من بیگناهم و از راهروها می‌گذرید. می‌گویید من بیگناهم و طناب دار بر گلویتان بوسه می‌زند. می‌گویید من بیگناهم و دریچه‌های زیر پایتان خالی می‌شود... و جهان از شما می‌گریزد... و از ما نیز.»
جمعی از بازیگران در روز احضار همراه خانم نصیرپور مقابل دادسرا رفتند و ساعت‌ها منتظر او بودند.
الهام پاوه‌نژاد، نشسته در سکوت و سوگوار
الهام پاوه نژاد، بازیگر تئاتر و سینما نیز ۲۶ دی ماه ۱۴۰۱ به دادسرای اوین احضار و با قید وثیقه آزاد شد. او روز ۲۸ آبان ویدیویی بدون حجاب اجباری از خود منتشر کرد.
خانم پاوه‌نژاد همچنین اعلام کرد که ۹ مهر سال ۱۴۰۱ به دلیل صدور حکم بازداشت علیه او در شبکه‌های اجتماعی فعالیت نداشته است.
آگهی
اتهام این بازیگر سینما «تحریک اذهان عمومی و دعوت به اغتشاش» عنوان شده بود. با این حال او همچنان به نقد سیاست‌های سرکوب جمهوری اسلامی ایران ادامه داد.
آبان عسگری: موهایم را به دست باد می‌دهم
آبان عسگری، بازیگر نقش عاطی در سریال یاغی در واکنش به مرگ مهسا امینی در اقدامی نمادین و در همراهی با خانواده‌های سوگوار گیسوان خود را کوتاه کرد. او در این باره گفت: «آیین من نشانه همبستگی با مردم است. در مرگ ژینا امینی موهایم را به دست باد می‌دهم و به سوگ می‌نشینم. باشد که صدای درد زن و زندگی به گوش جهانیان برسد.»
باران کوثری: لیاقت تظاهرات سکوت را نداشتید
باران کوثری، از دیگر بازیگران سینمای ایران یک بار در اینستاگرامش به تهدید شدن برای سکوت اشاره داشت.
او نوشت: «لیاقت تظاهرات سکوت سه میلیونی ما را نداشتید. اگر مقاومت و اعتراض در برابر بربریت، باتوم و گلوله شما اغتشاش است، من باران کوثری یک اغتشاش‌گرم.»
خانم کوثری نیز به نوشته خبرگزاری میزان به دلیل انتشار «مطالب غیر مستند و تحریک‌آمیز» به دادسرا احضار شد.
آگهیگلاب آدینه و حضور بدون بی‌حجاب اجباری در چند مکان عمومی
گلاب آدینه از جمله بازیگران سینما و تئاتر ایران است که چند بار در رخدادهای عمومی بدون حجاب ظاهر شد. یکی از تصاویر بدون حجاب او در حاشیه اجرای نمایش «پرده‌خانه» به کارگردانی او و نوشته بهرام بیضایی به ثبت رسید.
خانم آدینه همچنین در مراسم تشییع کیومرث پوراحمد نیز بدون حجاب ظاهر شد.
فشارها بر بازیگران و سینماگران منتقد به حدی است که خانه سینما در گزارشی در ۲۳ آبان ۱۴۰۱ اعلام کرد که ۱۰۰ هنرمند بازداشت یا ممنوع الخروج شده‌اند.
احضار میترا حجار و انتشار خبر دستگیری
دوازدهم آذر ۱۴۰۱ مهدی کوهیان، عضو کمیته پیگیری دستگیری هنرمندان از دستگیری میترا حجار بازیگر و فعال محیط زیست خبر داد. ساعاتی بعد خبرگزاری ایرنا خبر داد که میترا حجار برای بازجوی احضار شده بود. او همان روز آزاد شد.
واکنش رخشان بنی‌اعتماد به مرگ کیان پرفلک
رخشان بنی‌اعتماد از جمله کارگردانان شناخته شده سینمای ایران با انتشار یک ویدیو در اینستاگرام خود نسبت به سرکوب اعتراضات مردمی در ایران واکنش نشان داد.
آگهی
او در این ویدیو گفت: «مرگ کیان ۹ ساله مظلوم تا ابد خواب را از چشمان شما می‌گیرد. این همه خونریزی تا کجا؟» سخنان خانم بنی‌اعتماد با واکنش عمومی در شبکه‌های اجتماعی همراه شد.
احضار فاطمه معتمدآریا به مراجع قضایی
فاطمه معتمدآریا، نخستین بار در مراسم تشییع امین تارخ بدون روسری به ایراد سخنرانی پرداخت.
او در آن مراسم گفته بود: «این روز‌ها همه حالشان بد است.» او کمی بعدتر در ویدیویی از داخل ماشین با خانواده‌های داغدار کشته شده در اعتراضات سراسری ایران ابراز همدردی کرده بود.
او در آن ویدیو گفته بود: «من مادر تمام بچه‌هایی هستم که در این سرزمین کشته شده‌اند.»
او در مراسم تجلیل از آتیلا پستیانی نیز بدون حجاب روی سن رفت.
آگهی
تشکیل پرونده قضایی برای پانته‌آ بهرام و افسانه بایگان
پانته‌آ بهرام نیز در اکران آخرین قسمت سریال «پوست شیر» در سینما لوتوس نازی‌آباد تهران بدون حجاب اجباری در میان جمعیت حاضر شد.
پلیس تهران برای پانته‌آ بهرام پرونده قضایی تشکیل داد.
دستگاه قضایی در ایران همچنین علیه افسانه بایگان که در مراسم تجلیل از آتیلا پستیانی بدون حجاب اجباری ظاهر شده بود، پرونده قضایی تشکیل داد.
پلیس «کشف حجاب در ملاءعام و انتشار تصاویر در فضای مجازی» را دلیل تشکیل پرونده اعلام کرد. پرونده این بازیگر به دادسرای ارشاد ارسال شد.
خانم بایگان که پیش‌تر تصاویری از او در دیدار با علی خامنه‌ای، رهبر ایران و تصاویر دیگری از او با چادر منتشر شده بود در واکنش به اتهام «ریاکاری» گفت: «اعتقادهای قلبی ما با عوام‌فریبی لگدمال شد.»
آگهی
احضارها و بازداشت‌های دیگر
الناز شاکردوست، سیما تیرانداز، شقایق دهقان و آزاده صمدی، از دیگر بازیگرانی هستند که نامشان در فهرست احضارشدگان به مراجع قضایی آمده است. سهیلا گلستانی، بازیگر تئاتر نیز پس از اجرای یک پرفورمنس اعتراضی به همراه حمید پورآذری، کارگردان و مدرس تئاتر بازداشت شد.
خانم شاکردوست در یکی از پست‌های اینستاگرامی خود نوشته بود: « جلب چرا؟ فردا ٩ صبح با پای خودم می‌آیم» این استوری پس از مدت کوتاهی از صفحه اینستاگرام او حذف شد.
در همین حال مریم بوبانی، بازیگر پیشکسوت سینما و تلویزیون نیز که تصاویری بدون حجاب از خود منتشر کرده بود در اینستاگرام خود از ممنوع‌الخروجی‌اش خبر داد و نوشت: «من در سخت‌ترین روز‌های جنگ در خوزستان زیر توپ و خمپاره و موشک ماندم و وطنم را ترک نکردم، من از این وطن رفتنی نیستم.»
اعتراض مدنی بازیگران تئاتر و سینما و کارگردانان در شرایطی پیش می‌رود که حکومت ایران با احضار و تشکیل پرونده قضایی و «ممنوع‌الکار» و ممنوع‌الخروج کردن بازیگران به دنبال محدود کردن دامنه این اعتراضات است. بازیگران سینما در ایران در شبکه‌های اجتماعی فعال بوده و رفتار و واکنش‌های سیاسی و اجتماعی آنها بر جامعه ایران تاثیرگذار است.