آگهیسی و چهارمین جشنوارۀ فیلم فجر هم تمام شد و فیلم‌های دو فیلمساز جوان و تازه کار به عنوان بهترین فیلم‌های این دوره انتخاب شدند. با توجه به استقبال منتقدان و تماشاگران جشنواره از فیلم‌های «ابد و یک روز» ساختۀ سعید روستایی و «ایستاده در غبار» ساختۀ محمد حسین مهدویان، انتخاب آن‌ها به عنوان بهترین فیلم‌های جشنواره از سوی هیئت داوران، چندان غافلگیرکننده و دور از انتظار نبود اما با این حال، رای و گزینش‌های داوران جشنواره، مخالفان و منتقدانی هم در میان سینماگران و منتقدان سینمایی داشت. با مازیار فکری ارشاد، منتقد فیلم که در طول جشنواره، اداره کنندۀ تعدادی از جلسات کنفرانس مطبوعاتی و نقد و بررسی فیلم‌های جشنواره بود، در این مورد و در مورد بهترین فیلم‌ها و سیاست‌های جشنواره فیلم فجر، گفتگوی کوتاهی کرده‌ام که می‌خوانید:
بهترین فیلم‌های جشنواره امسال از دید شما چه فیلم‌هایی بود و چرا؟
مازیار فکری ارشاد: به ترتیب می‌گویم: «اژد‌ها وارد می‌شود» (مانی حقیقی): روایت یک قصه پرکشش با بهره گیری از همه امکانات سینما. فیلمی که نقش ادبیات داستانی دهه ۴۰ شمسی و پیشتازانش چون ابراهیم گلستان و بهرام صادقی در آن پررنگ است. خلاقیت در پرداخت داستانی با مایه‌های فانتزی، وحشت و درام سیاسی.
«ابد و یک روز» (سعید روستایی): درک درست و عمیق از معضلات اجتماعی برخلاف ادعاهای سطحی نگرانه مدعیان سینمای اجتماعی در ایران. تلقی درست از مفهوم ریتم که از مشکلات جدی سینمای ایران در سال‌های اخیر است.
ابد و یک روز۹سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر را از آن خود کرد
«رویاهای دم صبح»: مستند درخشان مهرداد اسکویی که با موضوع تلخ و دردناکش، به ورطه کلی گویی یا سوزناکی ملودراماتیک نیفتاده و پرداخت دقیق موضوع، قابلیت برقراری ارتباط با مخاطب جهانی را هم دارد.
«پل خواب» (اکتای براهنی): یک غافلگیری دیگر از فیلمسازی نوآمده و جوان که اقتباسی نسبتا موفق – به ویژه در دو سرفصل ایرانی سازی و امروزی کردن مفاهیم منبع اقتباس (رمان جنایت و مکافات) به نظر می‌رسد.
«عادت نمی‌کنیم» (ابراهیم ابراهیمیان): ملودرامی قدرتمند با فیلمنامه‌ای قابل توجه و بازی‌های چشمگیر.
عادت نمی کنیم
باید بگویم که چند فیلم بحث انگیز امسال مثل «ایستاده در غبار» و «بادیگارد» را ندیده‌ام.
آیا جشنواره امسال، کشف تازه ای هم داشت؟ یعنی فیلمساز خلاقی که نگاه تازه ای داشته باشد را به سینمای ایران معرفی کرد؟
مازیار فکری ارشاد: به نظرم سعید روستایی (ابد و یک روز) و اکتای براهنی (پل خواب) در صورتی که مانند اغلب استعدادهای درخشان سینمای ایران در سال‌های اخیر به بیراهه نروند و موفقیت اولین فیلمشان جرقه و اتفاق نباشد، امکان پیشرفت و معرفی به سینمای روز را خواهند داشت.
پل خواب(اکتای براهنی)
اختلاف نظر در میان منتقدان سینمایی بر سر فیلم‌ها، در همه جای جهان و همه جشنواره‌های فیلم مرسوم است اما این اختلاف نظر در میان فیلمسازان ایرانی خیلی شدید و تا حد زیادی غیرطبیعی است و باعث سردرگمی کسانی می‌شود که می‌خواهند به آرا و نظرات منتقدان تکیه کنند. به نظر شما چرا این گونه است؟
مازیار فکری ارشاد: جریان نقد سینمایی در ایران آشفته‌تر از آن است که تاثیر و جریان سازی لازم و مورد انتظار را را بر افکار عمومی و جامعه سینما رو داشته باشد. صرف نظر از محدودیت‌های ناگفته و نانوشته، حاکمیت رویکرد‌ها و علائق سیاسی به نگاه و تحلیل برخی منتقدان آسیب رسانده است. از سوی دیگر فوران بی‌منطق و تصاعدی نشریاتی که تخصصی و غیرتخصصی به موضوع سینما می‌پردازند در کنار سایت‌های خبری پرتعداد و کم اثر، باعث ورود بی‌رویه تعداد زیادی نویسنده کم دانش و فاقد درک درست از سینما و تحلیل سینمایی شده است. متاسفانه در برخی موارد، دوستی یا دشمنی میان منتقد و فیلمساز یا تهیه کننده، تاثیری مخرب روی کلیت جریان نقد گذاشته و موجب بی‌اعتمادی مخاطبان و سینماگران شده است.
به نظر شما آرای هیات داوران جشنواره که اختلاف زیادی با دیدگاه‌های منتقدان سینمایی داشت تا چه حد دقیق بود؟
مازیار فکری ارشاد: متاسفانه سالهاست داوری‌های جشنواره فجر، تحت تاثیر رویکرد‌ها و اهداف دولت‌های حاکم در هر دوره بوده است. نتایج داوری‌های جشنواره فجر به تدریج در ده سال اخیر اعتبار خود را میان افکار عمومی و مخاطبان جدی سینما از دست داده است. این دوره هم مانند چند دوره اخیر، نتایج داوری‌ها و جوایز اهدایی، سئوال‌های زیادی را در ذهن مشتاقان سینما به جا می‌گذارد.
از نظر موضوع و ژانر فیلم‌ها، جشنواره چه تنوعی داشت؟ به نظر می‌رسد که ملودرام خانوادگی و سینمای اجتماعی هنوز گرایش‌های غالب در سینمای ایران‌اند. نظر شما چیست؟
آگهیسخن گفتن از ژانر در معنای واقعی در سینمای ایران، خوش بینانه و دور از واقعیت است. اما مشکلات ممیزی‌های سخت گیرانه، دخالت گروه‌های نامرتبط در فرآیند اکران، کمبود بودجه و ریسک بالای سرمایه گذاری در تولید فیلم، و فقدان جسارت و خلاقیت فیلمسازان، ناخواسته سینمای ایران را به لحاظ موضوعی در دو رویکرد اجتماعی و ملودرام خانوادگی محدود ساخته است.
جشنواره امسال در مقایسه با سال‌های پیش چگونه بود؟ آیا تفاوت عمده‌ای از نظر اجرایی و سیاست گذاری در آن دیده می‌شد؟ آیا در مجموع می‌توان گفت جشنواره موفقی بود؟ تا چه اندازه توقع شما را به عنوان یک منتقد سینمایی برآورده کرد؟
جشنواره سی و چهارم فجر، جشنواره‌ای بی‌نظم‌تر، خسته‌تر و بوروکراتیک‌تر از همیشه بود. به لحاظ اجرایی، ضعف‌های بیشتری در آن بروز کرد و در امر سیاست گزاری‌ها هم تحت تاثیر فشار‌ها بر دولت حسن روحانی در عرصه فرهنگ و هنر، محافظه کارانه‌تر عمل شد. قطعاً نمی‌توان آن را جشنواره‌ای موفق ارزیابی کرد و تا زمانی که یک بازنگری واقعی و بنیادین در سازو کار و استراتژی برگزاری جشنواره رخ ندهد، امیدی به بهبود آن در دوره‌های بعدی هم وجود ندارد. برآیند کلی کیفیت فیلم‌ها و بخش‌های چهارگانۀ جشنواره نیز انتظار اکثریت منتقدان جدی کشور را برآورده نساخت.
شما یکی از اداره کنندگان جلسات نقد و بررسی فیلم‌ها در جشنوارۀ امسال بوده‌اید. این جلسه‌ها تا چه اندازه در جشنواره جدی است و آیا بحث‌های درستی در آن مطرح می‌شود؟
مازیار فکری ارشاد: جلسه‌های نقد و بررسی جشنواره فیلم فجر مدتهاست کارایی خود را از دست داده‌اند. میزانسن نادرست رویارویی منتقد با فیلمساز، تغییر هر ساله شکل و ساختار این جلسات، خشم و بی‌اعتمادی حاکم میان فیلمسازان نقدناپذیر و منتقدانی که‌گاه استدلال قانع کننده‌ای برای حرف‌های خود ندارند، جلسات نقد و بررسی را خنثی و بی‌تاثیر کرده است.
آگهی