درگیری در مرز ایران با کردستان عراق، علل و پیامدها

درگیری در مرز ایران با کردستان عراق، علل و پیامدها
نگارش از Euronews
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button

ادامه درگیریها میان نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با گروه شبه نظامی پژاک در درون خاک کردستان عراق، بحث هایی را در رسانه ها ومحافل سیاسی برانگیخته و بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران مسائل سیاسی و نظامی از زوایای مختلف به بررسی این مسئله پرداخته اند.

دکتر نادر انتصار، استاد علوم سیاسی وروابط بین الملل و رییس بخش علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی در آمریکا، با اشاره به این که درگیری ها میان پژاک و نیروهای ایران رویداد تازه ای نیست و چند سالی است که ادامه دارد به یورونیوز می گوید: “چون تعداد زیادی از نیروهای سپاه و مردم غیر نظامی بخصوص در درگیرهای یک سال گذشته کشته شده اند، حال ایران تصمیم گرفته که به نحوی به مقر پژاک حمله کند. حملاتی از این دست را ترکیه هم قبلا علیه پ.کا.کا که گروهی است که پژاک ازآن الهام می گیرد، انجام می داد”.

نادر انتصار در ادامه به ذکر جنبه های مختلف این درگیری پرداخته و می گوید: “یکی جنبه حقوقی مسئله است. در این مورد کشورها اگر مورد حمله از جانب گروههایی قرار بگیرند که در کشور های هم مرز هستند، می توانند آنها را دنبال کنند. اما از نظرسیاسی اشکالات بیشتری خواهد داشت. ممکن است روابط ایران با دولت اقلیم کردستان عراق را خراب خواهد کرد و در دراز مدت هم می تواند تاثیر منفی بر روابط ایران با دولت عراق داشته باشد”.


دکتر نادر انتصار

این استاد علوم سیاسی در پاسخ به این سوال که علت اصلی تشدید حملات جمهوری اسلامی علیه گروه پژاک طی یک هفته اخیر چیست، می گوید: “ترس و نگرانی اصلی آن است که پژاک به جریانی همچون پ. کا. کا (حزب کارگران کردستان ترکیه ) تبدیل نشود . چون این حزب سالها برای دولت ترکیه دردسر درست کرده بود و جمهوری اسلامی نمی خواهد که پژاک هم یک همچون قدرت مشکل سازی بشود، بنابراین فکر می کنم ایران در این زمینه برای یک راه حل نظامی تصمیم گرفته است”.

درباره دلایل افزایش درگیریها میان نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و گروه شبه نظامی پژاک، دکتر هوشنگ حسن یاری استاد مطالعات نظامی و استراتژيک، و ریيس گروه علوم سياسی و اقتصادی در کالج نظامی سلطنتی کانادا به یورونیوز می گوید: “در مورد ایران و گروههای کرد، به خصوص پژاک و همچنین کومله مسایل هم سیاسی است و هم جنبه نظامی دارد. سیاسی از این نظر که گروههای کرد معتقدند جمهوری اسلامی ایران سیستمی است دینی که به وسیله حکومتی دموکراتیک با سیستم فدرالی باید جایگزین شود که در چنین سیستمی اقلیت های قومی مانند کردها، آذریها، عربها و دیگران دارای خودمختاری باشند”.

هوشنگ حسن یاری استاد مطالعات نظامی و استراتژیک در کانادا در ادامه با ذکر این نکته که جنبه سیاسی قضیه بسیار مهم است، می افزاید:” احتمالاً عملیات نظامی که این گروهها علیه جمهوری اسلامی ایران انجام می دهند، برای رسیدن به همین هدف سیاسی است.

جنگی که بین جمهوری اسلامی ایران و گروههای کرد از جمله پژاک وجود دارد، به چند سال پیش برمی گردد که بعضی اوقات افت دارد و هر از چند گاهی با شدت و حدت ادامه حیات میدهد، نظیر آنچه در دو سه هفته اخیر شروع شده و ادامه دارد.

این درگیری ها بیشتر در مناطق کردنشین ایران یا عراق ادامه دارد و به همین دلیل مشکلاتی بین روابط جمهوری اسلامی ایران و احزاب غالب کرد عراقی و بعضی اوقات دولت عراق به وجود آورده است و این وضعیت به احتمال زیاد ادامه خواهد یافت”.


دکتر هوشنگ حسن یاری

آقای حسن یاری درادامه با استناد به آنچه که طی چند دهه گذشته در منطقه میان ایران، عراق، ترکیه و سوریه رخ داده، می گوید:“حتی در بدترین شرایط که دولت بعثی عراق و صدام حسین بر سرکار بود و عراق با مشکلات بسیار جدی با جامعه جهانی روبرو بود، به خصوص بعد از جنگ کویت در سال 1991 میلادی که شرایط بسیار بدی در عراق حاکم بود و دولت عراق کنترلی روی مناطق شمالی و کردنشین و همین طور تا حدی مناطق جنوبی که اکثریت شیعه در آنجا بودند نداشت، در آن شرایط بسیار سخت که حاکمیت مرکزی عراق بر این مناطق بسیار سست و شکننده بود، سه کشور عمده منطقه یعنی ایران، ترکیه و سوریه همواره مذاکراتی داشتند درباره وضعیت عراق و بر سر یک مسئله بین این سه کشور توافق وجود داشت و آن کنترل وضعیت در عراق بود و این که نگذارند کردهای عراق در منطقه بیشتر قدرت بگیرند. یعنی ترس و وحشتی از استقلال و یا خودمختاری بسیار وسیع کردهای عراق نزد این سه کشور وجود داشت”.

وی می افزاید:” امروز آن اصل همچنان پابرجاست یعنی ایران و ترکیه بسیار نگران هستند. البته دولت سوریه امروز با شرایط خاص داخلی خود مواجه است، ولی ایران و ترکیه از نظر امنیتی همکاری میکنند و نقطه مشترک این همکاری بیشتر سرکوب و کنترل جنبشهای کرد دراین کشورها و حتی در عراق است.

به همین خاطر می بینیم وقتی وضعیت کردها درعراق بهتر می شود و شرایط نامناسبی را برای ترکیه و ایران به وجود می آورد، چه ترکیه و چه ایران وارد خاک عراق شده بدون این که با مقاومت جدی از سوی نیروهای دولتی عراق روبرو شوند”.

دکتر حسن یاری چنین نتیجه می گیرد که هم ابعاد داخلی سیاسی و نظامی این درگیریها مهم است و هم ابعاد فرامنطقه ای آن، او می گوید: “چون آمریکا در عراق حضور دارد و امروز شرایط سیاسی در داخل ایران مشکلاتی برای دولت به وجود آورده و دولت مرکزی عراق هم توانایی آن را ندارد که کنترل کاملی بر مرزهای خود داشته باشد و این راه را باز می گذارد برای گروههای کرد ایرانی مخالف جمهوری اسلامی و در نتیجه وضعیتی را به وجود می آورد که شاهد هستیم”.

در توضیح اینکه ادامه این درگیریها چه پیامدهایی برای ایران و منطقه خواهد داشت، آقای حسن یاری می گوید: “به نظر من، یکی از مهم ترین بازیگران غیرفعالی که در این درگیریها بیشترین ضرر را میبینند مردم غیر نظامی هستند و کردها و دیگرانی که در این منطقه زندگی می کنند به خاطر این درگیریها آواره می شوند، یعنی بیشترین خسارت متوجه این افراد است.”

“این که ادامه چنین وضعیتی برای ایران و منطقه چه پیامدی خواهد داشت، در مورد ایران، به تبع ادامه چنین امری دولت مرکزی را ضعیف می کند چون هر چه حضور نیروهای دولتی در این مناطق بیشتر شود بخصوص به دلیل سوابق تاریخی، خسارات بیشتری به مردم وارد می کند و در نتیجه مردم کرد ایرانی را از جمهوری اسلامی ایران دورتر می کند.”

“چنین وضعیتی به طور قطع مشکلات جدی را برای دولت کردستان عراق هم به وجود می آورد و به همین خاطر است که مثلا مسعود بارزانی عکس العمل شدیدی نشان داده و از ایران خواسته به این عملیات پایان دهد. ادامه چنین وضعی هم به ضرر جمهوری اسلامی است و هم به ضرر دولت خودمختار کردستان عراق و هم دولت مرکزی عراق، چون این دولت هر چه ضعیف تر وبی اعتبارتر خواهد شد. “

“این مشکل بالقوه می تواند مشکلات جدی را در این منطقه به وجود آورد. ایران، ترکیه و عراق را وارد یک جنگ فرسایشی کند با نیروهای کرد که نتیجه نهایی آن ضعف منطقه خواهد بود و کشورهای درگیر ناچارند منابع بیشتری را در اختیار این جنگ قرار دهند که به تبع به برنامه های توسعه اقتصادی و نیازهای دیگر این مناطق که جزو مناطق محروم است، ضرر خواهد زد و دولت مرکزی را هر چه بیشتر از مردم دور می کند. متاسفانه مهم این است که در همه محاسبات سیاسی و نظامی آن چه مورد بی مهری قرار گرفته بحث منافع ملی است که نه در ادبیات دولت ایران تعریفی دارد و نه در عمل کاری صورت می گیرد که ایران درمنطقه ضعیف نشود و هر روز چنین وضعیتی ادامه دارد.”

گزارش و گفتگوها از شیرین فامیلی

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

ژاپن چگونه از تخصص خود برای کمک به بهبود اوکراین استفاده می‌کند؟

صنعت پنبه ازبکستان پس از تحریم دوباره رونق گرفت

گربه‌ها و گوزن‌ها؛ یاوران گردشگری در مناطق دورافتادهٔ ژاپن