در پی حمله غافلگیرانه صبح روز شنبه حماس علیه اسرائیل، تنها ظرف مدت ۲۰ دقیقه پس از اعلام عملیات «طوفان الاقصی»، بیش از پنج هزار موشک از نوار به سمت اسرائیل شلیک شد. چطور پدافند هوایی اسرائیل، موسوم به گنبد آهنین که به غیرقابل نفوذ بودن شهرت دارد نتوانست این حملات را خنثی کند؟
آگهیآژیرهای حمله هوایی در سراسر اسرائیل روز شنبه سکوت صبحگاهی را در هم شکست و سامانه گنبد آهنین، یکی از بهترین سامانه‌های دفاع هوایی در جهان، وارد عمل شد.
در تصاویر و فیلم‌های منتشر شده، سامانه گنبد آهنین راکت‌های حماس را در هوا نابود می‌کرد و آسمان با شراره‌های حاصل از انفجارها روشن می‌شد. این بار اما ابعاد این حمله بی‌سابقه و با نمونه‌های قبلی متفاوت بود.
سامانه گنبد آهنین چیست؟
سامانه گنبد آهنین یک سامانه پدافند هوایی کوتاه‌برد زمین به هوا است که در چندین نقطه از اسرائیل برای مقابله با حملات راکتی، خمپاره‌ای، گلوله‌های توپخانه و هواپیماهای بدون سرنشین (پهپاد) در برد کوتاه مستقر شده است.
برد این سامانه پدافند هوایی تقریبا ۷۰ کیلومتر است و دارای سه بخش کلی به نام‌های بخش رادار تشخیص و ردیابی، بخش مدیریت نبرد و کنترل تسلیحات، و در نهایت بخش موشک‌انداز مجهز به ۲۰ موشک تامیر است. همگی این سه بخش مجموعا یک یگان را تشکیل می‌دهند.
این سامانه از سال ۲۰۱۱ میلادی از اسرائیل محافظت می‌کند. در جریان درگیری در لبنان در سال ۲۰۰۶، هزاران موشک توسط حزب الله شلیک شد و چندین منطقه شمالی از جمله حیفا مورد حمله قرار گرفت و بسیاری کشته شدند.
حملات سال ۲۰۰۶ اسرائیل را بر آن داشت تا سامانه دفاع هوایی خود را توسعه دهد.
گنبد آهنین چگونه کار می کند؟
هنگامی که موشکی به سمت اسرائیل شلیک می‌شود، ابتدا رادار تشخیص و ردیابی مسیر ورودی را شناسایی کرده و اطلاعات را به بخش مدیریت نبرد و کنترل تسلیحات ارسال می کند که محاسبات سریع و پیچیده‌ای را برای شناسایی مسیر، سرعت و هدف مورد نظر انجام می‌دهد.
اگر موشک ورودی به سمت یک منطقه پرجمعیت یا یک تاسیسات راهبردی هدفگیری شده باشد، بخش سوم یعنی بخش موشک‌انداز به طور خودکار موشک تامیر را شلیک می‌کند و هدف مورد نظر در هوا منهدم می‌شود تا تهدید را خنثی کند.
هر آتشبار در این سامانه شامل سه تا چهار موشک‌انداز است و اسرائیل دست‌کم ۱۰ عدد از آن‌ها را داراست. شرکت اسرائیلی «سامانه‌های دفاعی پیشرفته رافائل» به عنوان سازنده سامانه گنبد آهنین ادعا می‌کند که میزان موفقیت کلی این سامانه ۹۰ درصد است و تاکنون بیش از ۲ هزار مورد رهگیری موفق داشته است.
این بار چه اتفاقی افتاد؟
با این حال، این سامانه دفاع هوایی پیشرفته، در برابر رگبار روز شنبه موشک‌های حماس مغلوب شد. چندین سال می‌شود که گروه حماس در تلاش برای یافتن نقطه ضعفی در سامانه گنبد آهنین بود.
نیروهای حماس با شلیک هماهنگ راکت‌های متعدد در یک بازه زمانی کوتاه، تا حد زیادی در انجام این کار موفق بودند و رهگیری همه اهداف را برای گنبد آهنین دشوار کردند. در حمله روز شنبه، بیش از ۵ هزار راکت تنها در ۲۰ دقیقه توسط حماس پرتاب شد.
به فیسبوک یورونیوز فارسی بپیوندید
حماس مرتبا در حال توسعه فناوری ابتدایی راکت‌های خود است و در این سال‌ها توانسته برد آن‌ها را به حدی افزایش دهد که شهرهای بزرگ تحت کنترل اسرائیل از جمله تل آویو و حتی بیت المقدس را هم پوشش دهد.
راکت‌های پرتابی حماس بسیار ارزانتر از موشک‌های رهگیری تامیر اسرائیل است. با این حال ارزش گنبد آهنین برای اسرائیل بسیار فراتر از حساب و کتاب هزینه‌های آن است.
اسرائیل در گذشته ثابت کرده است که می تواند اهداف رهگیری شده را خنثی کند و جان شهروندانش را نجات دهد.
در جریان درگیری با حماس در سال ۲۰۱۲، اسرائیل مدعی شد که ۸۵ درصد از ۴۰۰ راکتی که از نوار غزه به سمت مناطق غیرنظامی و راهبردی شلیک شده بود را رهگیری و خنثی کرده است.
در جریان درگیری‌های سال ۲۰۱۴ هم بیش از ۴۵۰۰ راکت طی چند روز توسط حماس به سمت اسرائیل شلیک شد. بیش از ۸۰۰ مورد رهگیری و حدود ۷۳۵ مورد سرنگون شدند که میزان موفقیت آن ۹۰ درصد بود.
ارتقا و حملات ۲۰۲۱
اسرائیل در سال ۲۰۲۱ اعلام کرد که سامانه گنبد آهنین را برای مقابله با تهدیدات هوایی مضاعف، از جمله رهگیری تهدید شلیک‌های همزمان راکتی و موشکی و همچنین رهگیری همزمان چندین پهپاد در آسمان را ارتقا داده است.
آگهیدر درگیری دو هفته‌ای اسرائیل و فلسطینیان در ماه مه سال ۲۰۲۱ بیش از هزار راکت در روزهای اولیه و مجموعا بیش از ۴۵۰۰ راکت در طول درگیری شلیک شد. در جریان این بحران، مقامات گفتند که این سامانه ۹۰ درصد راکت‌های پرتابی را خنثی کرد.