داستان پسته و بزرگترین تولیدکنندگان پسته جهان گرچه همچنان قدرت ایران را در تولید این محصول گرمسیری نشان می‌دهد اما روند نزولی در این مسیر نیز غیرقابل انکار است.
آگهیسالیان سال ایران قدرت برتر تولیدکننده پسته جهان بود تا اینکه طبق آمار فائو، در سال ۲۰۱۰ آمریکا توانست این جایگاه را از آن خود کند. البته ماندن آمریکا در این جایگاه چهار سال طول کشید و بار دیگر ایران این رتبه را پس گرفت. با این حال ایران نیز تنها چهار سال از این رتبه محافظت کرد و در سال ۲۰۱۸ بار دیگر جایگاه نخست به ایالات متحده آمریکا رسید.
حال ایران باید مراقب باشد تا رتبه دومی را از دست ندهد و ترکیه که در جایگاه سوم قرار دارد به ایران نرسد.
ایالات متحده که تولید انبوه پسته را از سال ۱۹۷۶ آغاز کرده، اکنون از ایران به عنوان تولید کننده برتر جهان پیشی گرفته است. در فاصله سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹، ایران هنوز به طور متوسط ۴۰ درصد تولید جهانی پسته را در اختیار داشت و سهم آمریکا به ۳۳ درصد رسیده بود. اما از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ شرایط به کلی دگرگون شده، به طوری که آمریکا به طور میانگین ۴۷ درصد تولید جهانی پسته را انجام داده و سهم ایران به ۲۷ درصد کاهش یافته است.
داریوش سالم‌پور، مدیرکل دفتر امور میوه‌های سردسیری و خشک وزارت جهاد کشاورزی ایران چند روز پیش درباره وضعیت تولید پسته اظهار داشت: «پسته یک از مهمترین محصولات بخش کشاورزی و زیر بخش باغبانی بوده است. به شکلی که ایران جایگاه دوم دنیا را در تولید پسته دارد. این محصول از نظر میزان ارزآوری نیز رتبه اول را در بین محصولات باغبانی کشور دارا و به عنوان یک محصول راهبردی مطرح می‌شود.»
سه استان کرمان، خراسان رضوی و یزد عمده تولیدکنندگان پسته در ایران هستند.
به گفته مدیر دفتر امور میوه‌های سردسیری و خشک وزارت جهاد کشاورزی، در ۱۰ ماهه سال گذشته در مقایسه با مدت مشابه سال پیش از آن، محصول پسته ۵۶ درصد از نظر وزنی و ۵۰ درصد از نظر ارزشی رشد داشته است.
طبق آمار رسمی بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲، ایالات متحده حدود دو سوم (۶۷%) از کل پسته جهان را تولید کرد. ایران با ۱۷% در رتبه دوم و ترکیه با ۱۱% در جایگاه سوم قرار گرفتند. یونان و سوریه مجموعا ۴% سهم تولید را داشتند. حدود ۱% باقیمانده از کشورهای دیگر تامین می‌شود.
بزرگترین تولیدکنندگان پسته در جهان (۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲):
در سال ۲۰۱۸، ایران با ۳۳۷۸۱۵ تن و آمریکا با ۳۳۵۶۶۰ تن، به ترتیب مقام اول و دوم را داشتند. چین در آن زمان با ۱۰۶۱۵۵ تن در رتبه سوم قرار داشت.
در حال حاضر به‌طور قطع می‌توان گفت که آمریکا، ایران و ترکیه همچنان سه کشور برتر تولیدکننده پسته هستند. با افزایش تولید این محصول، رقابت برای کسب مقام اول همچنان داغ است.این سه کشور در مجموع ۹۰% از سهم کل جهان را به خود اختصاص داده‌اند. ده باقیمانده در این زمان از سوریه، افغانستان، اسپانیا و چند کشور دیگر تامین می‌شود.
در بخش صادرات پسته نیز در حال حاضر، آمریکا بیشترین پسته با پوست را تولید و صادر می‌کند. ایران عنوان دومین تولیدکننده بزرگ پسته با پوست را به خود اختصاص داده است، اما در صادرات مغز پسته پیشرو است.
مزارع و میزان تولید پسته (پنج کشور برتر، اطلاعات سال ۲۰۱۸):
ایران - کل مساحت مزارع پسته در ایران تقریباً ۴۱۱۴۳۲ هکتار است که حدود ۴.۱۳۲ کیلوگرم (۹.۱ پوند) به ازای هر نفر محصول می‌دهد.
ترکیه - تعداد هکتارهای ترکیه در مجموع ۳۶۶۲۱۰ هکتار است. آنها حدود ۱.۰۵۲ کیلوگرم (تقریبا ۲.۳ پوند) از این مغز را به ازای هر نفر تولید می‌کنند.
ایالات متحده آمریکا - ایالات متحده محصول خود را در حدود ۱۱۶۹۵۰ هکتار کشت می‌کند که در مجموع حدود ۱.۰۲۴ کیلوگرم (۲.۲۵ پوند) به ازای هر نفر محصول می‌دهد.
سوریه - در مجموع ۵۹۹۸۹ هکتار از زمین های این کشور زیر کشت پسته است. سوریه حدود ۱.۷۴ کیلوگرم (۳.۸۴ پوند) از این محصول را به ازای هر نفر تولید می‌کند.
چین - چین حدود ۳۲۲۰۷ هکتار زمین دارد که حدود ۰.۰۷۶ کیلوگرم (تقریبا ۱۷ پوند) به ازای هر نفر محصول تولید می‌کند.
پیش‌بینی‌ها:
با بهینه‌سازی شرایط رشد، آمریکا، ایران و ترکیه راه‌هایی برای تولید پسته با کیفیت بهتر پیدا کرده‌اند و بر کیفیت به جای کمیت تمرکز کرده‌اند. از طرفی در شرایط خشکسالی با برخی چالش‌ها مواجه هستند.