«وقتی هوا خیلی گرم باشد ما به سایهٔ درختی یا به درون حفرهای پناه میبریم، اما دمای اقیانوس بسیار همگنتر است و سرپناهی ندارد. پس خلاص شدن از شرایط دشوار خیلی سختتر از روی زمین است.»
این برنامه تغییرات آبوهوایی نخست به بررسی تحولات دمای ماه گذشتهٔ میلادی یعنی ماه مه سال ۲۰۲۱ میپردازد و آنگاه تأثیر تغییر دمای اقیانوسها را بر مهاجرت برخی گونههای آبزیان در اروپا بررسی میکند.
اطلاعات آبوهوایی ماهوارهٔ کوپرنیکوس در ماهی که گذشت
اروپا پس از ماه آوریل در ماه مه نیزهوایی سرد داشت که دمای آن نیم درجه کمتر از میانگین سالهای ۱۹۹۱ تا ۲۰۲۰ بود.
در کل، تغییرات آبوهوایی ماه گذشته نشاندهندهٔ تفاوتهای زیادی است، و این را در نقشهٔ تغییرات دمای نزدیک زمین میبینیم. دمای مناطق آسیای مرکزی ماه گذشته ۵ درجه بالاتر از میانگین معمول بوده و در شمالگان (قطب شمال) هم موجی از هوای گرم دیده شد و روز ۲۰ مه در روستای «نیژینیایا پشا»ی روسیه دمای ۳۱ درجه ثبت شد.
نقشه تحولات بارش نیز تغییرات مشابهی را نشان میدهد. مناطقی که گرمتر بودند کمبارانتر هم بودند، مثلا ترکیه، یونان و روسیه. در شمال غربی اروپا هوا سرد و مرطوب بود و ولز با بارش ۲۴۵ میلیمتر باران، مرطوبترین ماه مه خود را از سر گذراند.
تأثیر تغییرات آبوهوایی بر جابهجایی تودههای ماهی
ماهیها حساسیت ویژهای به تغییر دما نشان میدهند و با گرمشدن اقیانوسها برخی از آنها راهی شمال میشوند، برخی از آنها میتوانند خود را به شمال برسانند و برخی دیگر هم تلف میشوند.
ماهیگیران بندر کیلهلاژهٔ کپنهاک، از سهمیهبندی صید و نیز ریختن آلایندههای کشاورزی به دریا شکایت دارند. اما اخیرا با چالشی تازه روبهرو شدهاند که نتیجهٔ تغییرات آبوهوایی است. این صیادان ماهیهای جدیدی در تورشان پیدا میکنند.
ماهیها که جانداران خونسرد بهشمار میروند در محدودهٔ دماییِ آستانه دمای بدن خود زندگی میکنند و بنابراین با گرمشدن آبها برخی از آنها به جستجوی زیستگاههای تازهای برمیآیند.
مارک پاین، پژوهشگر ارشد دانشگاه صنعتی دانمارک در این باره میگوید: «اگر نمونهٔ روی زمیناش را در نظر بگیریم میبینیم وقتی هوا خیلی گرم بشود ما به سایهٔ درختی یا به درون حفرهای پناه میبریم، اما دمای اقیانوس بسیار همگنتر است و سرپناهی ندارد. پس خلاص شدن از شرایط دشوار خیلی سختتر از روی زمین است.»
افزایش ماهیهای مهاجر و کاهش رشد ماهیهای بومی
برای مشاهدهٔ تأثیر تغییرات آبوهوایی، آبهای دانمارک پیوسته در دانشگاه صنعتی این کشور تحت مطالعه قرار میگیرد و دو پدیدهٔ عمده مشهود است: سر رسیدن ماهیهایی نظیر تُن، هیک و آنچووی، و کاهش وافت رُشد گونههای بومی نظیر ماهی کادِ بالتیک.
تغییراتی که در دانمارک میبینیم در تمام جهان در حال رویدادن است. مارک پاین دربارهٔ تغییرات اخیر و تأثیر آن بر صنعت شیلات میگوید: «این مسئله قطعا برای تمامی جوامع و مشاغل ساحلی که حیاتشان به دریاها وابسته است چالشبرانگیز است. قطعا باید شیوهٔ ماهیگیری، و انبارداری و همچنین آمادهسازی و فروش ماهی را در بازار تغییر کند. بنابراین لازم است کل صنعت شیلات و ماهیگیری با این تغییرات تطابق پیدا کند.»
گذشته از صنعت شیلات، مصرفکنندگان هم میتوانند با خرید ماهیهایی که بهشیوهای سازگار با زیستبوم صید شدهاند به بهبود اوضاع کمک کنند.