در ۲۰ فوریه ۱۹۹۱ میلادی تظاهرکنندگان در تیرانا، پایتخت کشور آلبانی مجسمه بزرگ انور خوجا ، دیکتاتور آلبانیایی و رهبر این کشور از پایان جنگ جهانی دوم تا زمان مرگش را پایین کشیدند که نماد پایان رژیم کمونیستی و جرقه آغاز موج گسترده‌ای از مهاجرت به سمت ایتالیا بود.
آگهیدههها از این رویداد گذشته است و اکنون ادی راما، نخست‌وزیر آلبانی می‌گوید که «همبستگی» که در آن زمان ایتالیا با هموطنانش نشان داده، دلیل اصلی موافقت او با امضای قرارداد مهاجرتی بحث‌برانگیز با رم در ماه نوامبر بوده است.
امروز اقلیت آلبانیایی‌های ساکن ایتالیا، یک اقلیت بزرگ را در این کشور تشکیل می‌دهند و ادی راما معتقد است که آنها به خوبی نیز با جامعه ایتالیا سازگار شده‌اند.
با این وجود اوضاع همیشه اینطور نبوده و بسیاری از منتقدان، راما را به بازنویسی تاریخ متهم می‌کنند.
هاجری کورتی که در آن زمان برای رهایی از فقر به ایتالیا مهاجرت کرده بود، می‌گوید که این روند ادغام «بسیار دشوار» بوده است.
این مرد ۵۰ ساله به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «به عنوان یک مهاجر غیرقانونی هیچ حقوقی نداشتم و باید غیرقانونی کار می کردم. گاهی اوقات حقوق نمی‌گرفتم. من هروقت پلیس را در خیابان می‌دیدم می‌ترسیدم و همیشه باید نامرئی می‌بودم.»
سال‌ها طول کشیده تا او که متاهل و پدر است، حق اقامت ایتالیا را به دست آورد آنهم در حالی که در یک شرکت تعمیر و نگهداری شریک است.
او می‌گوید که همچنان در جامعه ایتالیا «تعصب و نژادپرستی» وجود دارد. آنهم در حالی که این کشور که حدود ۷۰ کیلومتر از آلبانی فاصله داشته، به سختی به عنوان یک کشور غربی غنی از فرصت‌ها دیده می‌شده است.
با این وجود ادموند گودو، رئیس انجمن فرهنگی آلبانیایی «بسا» معتقد است از هزاران آلبانیایی که در مارس ۱۹۹۱ میلادی وارد بندر بریندیزی در جنوب ایتالیا شدند، به گرمی استقبال شد.
این مرد ۵۷ ساله به یاد می‌آورد که چند نفر از مردم محلی، برای تازه واردان مقابل در خانه‌هایشان غذا گذاشته بودند؛ از جمله یک زن جوان که در خانۀ خود را به روی او باز کرد.
او به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «او من و دو دوستم را به ناهار دعوت کرد و پس از شنیدن تاریخ کشورم، او و همسرش از ما دعوت کردند تا همانجا بمانیم و بخوابیم.»
اما حدود ۲۰ هزار آلبانیایی دیگر که در اوت همان سال به بندری در شمال بریندیزی رسیدند، چندان خوش شانس نبودند زیرا دولت نگران ورود جمعیت بیشتری از مهاجران آلبانیایی بود.
به این ترتیب، پس از چند روز بازداشت در ورزشگاهی در شهر، اکثر مهاجران به کشورشان بازگردانده شدند.
به آلبانیایی‌ها گفته شده بود که به شهر دیگری در ایتالیا فرستاده می‌شوند؛ به همین دلیل بازگشت اجباری آنها یک «خیانت» تلقی شد.
پس از آن تا سال ۱۹۹۷ میلادی ایتالیا یک محاصره دریایی را به آلبانی تحمیل کرد و قایق‌های نیروی دریایی ایتالیا در آب‌های اطراف گشت‌زنی می‌کردند.
در همان سال، بیش از ۸۰ آلبانیایی پس از برخورد یک کشتی آلبانیایی حامل بیش از ۱۲۰ سرنشین با کشتی نیروی دریایی ایتالیا، جان باختند یا ناپدید شدند.
اینها خاطراتی نیستند که جورجا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا یا ادی راما بخواهند درباره آنها صحبت کنند.
جورجا ملونی که یک راست‌گرای تندرو است و در سال ۲۰۲۲ میلادی با شعارهای ضدمهاجر انتخاب شد، متعهد شده است که تعداد قایق‌های مهاجر را که به ایتالیا می‌رسند کاهش دهد؛ اگرچه این روزها قایق‌ها دیگر از آلبانی نمی‌آیند و عمدتا از شمال آفریقا راهی این کشور می‌شوند.
ادی راما نیز از رم خواسته است که به ورود آلبانی به اتحادیه اروپا کمک کند.
آگهیبر اساس قراردادی که دو کشور در ماه نوامبر امضا کردند، ایتالیا دو مرکز در آلبانی راه اندازی می‌کند که ماموریت آنها رسیدگی به وضعیت افرادی است که می‌خواهند از دریای مدیترانه عبور کنند و خود را به ایتالیا برسانند.
این دو مرکز می‌توانند تا حداکثر ۳۰۰۰ نفر را در یک زمان، در حالی که درخواست پناهندگی آنها در حال ارزیابی است و اغلب نیز یک فرآیند طولانی است، بپذیرند.
البته این آمار تنها بخشی از جمعیت سالانه مهاجران است. تنها در سال ۲۰۲۳ میلادی بیش از ۱۵۰ هزار نفر از شمال آفریقا به ایتالیا رفتند.
این طرح مورد انتقاد موسسات خیریه حامی مهاجران قرار گرفته و آنها بر این باورند که این توافق، نوعی نقض قوانین بین‌المللی است.
از نظر کورتی مهاجر آلبانیایی، این معامله تنها یک «ترفند تبلیغاتی» با هدف «پوشاندن ناتوانی دولت ایتالیا» در مدیریت جریان ورود مهاجران است.
آگهی